7 sekretów, Jak Gry Wpływają na Mózg – Wyjaśnia Neuropsycholog Aleksandra Ćwięk

Do pierwszego wywiadu w cyklu „Rozmowy o grach” zaprosiłam Aleksandrę Ćwięk, mamę i neuropsychologa. Jest specjalistką psychologii klinicznej oraz autorką bloga o rozwoju dziecka: www.bycmamabycwszedzie.pl. W rozmowie poruszamy temat, jak gry wpływają na mózg dzieci i dorosłych, jakie funkcje rozwijają i dlaczego warto traktować granie jako element nauki przez zabawę.

Czy gry wpływają na rozwój mózgu?

Zdecydowanie tak! Gry mają ogromny potencjał stymulacyjny. Sam fakt, że rodzic poświęca dziecku czas i angażuje się w zabawę, już działa pozytywnie na rozwój układu nerwowego. Odkładamy telefony, komputer i telewizor, a wspólnie wybieramy grę odpowiednią do wieku dziecka.

Dla maluchów jest to głównie wartość relacyjna – obecność rodzica. Natomiast u dzieci powyżej 5–6 roku życia gry mają wpływ na rozwój płatów czołowych, które odpowiadają za:

• planowanie,
• kontrolę zachowania,
• myślenie strategiczne.

Proste gry planszowe, takie jak Chińczyk czy Grzybobranie, uczą dziecko liczenia, czekania na swoją kolej, koncentracji uwagi, a także radzenia sobie z emocjami po porażce. Starsze dzieci mogą sięgać po bardziej skomplikowane gry strategiczne, które stymulują planowanie i logiczne myślenie.

Różnorodność gier a rozwój mózgu

Czy gry logiczne rozwijają mózg? Tak! Naukowcy potwierdzają, że im bogatsze i bardziej różnorodne środowisko dziecka, tym więcej powstaje połączeń nerwowych.

Dlatego warto:

• mieć w domu kilka gier planszowych i logicznych,
• wprowadzać urozmaicenie,
• rotować zabawki i gry, zamiast stale kupować nowe.

Dzięki temu unikamy habituacji, czyli przyzwyczajenia się dziecka do jednego bodźca. Czasem wystarczy sięgnąć po zapomnianą grę z szafy, aby stała się „nową” i pobudziła mózg do działania.

Ćwiczenia motoryki dzięki grom

Rozwój psychoruchowy to kluczowy element wczesnego dzieciństwa. Gry i zabawy manualne rozwijają:

• motorykę małą (np. układanie koralików, sortowanie, gry zręcznościowe),
• motorykę dużą (gry ruchowe, zabawy na świeżym powietrzu).

Im bardziej gra angażuje koordynację ruchową i płynność, tym bardziej wspiera synchronizację pracy obu półkul mózgu. To wpływa na:

• zdolności arytmetyczne,
• orientację przestrzenną,
• koncentrację uwagi.

Ruchowe zabawy pobudzają również układ siatkowaty, który odpowiada za aktywację kory mózgowej – a ta jest niezbędna, by dziecko mogło się skoncentrować.

Motoryka u dorosłych – czy gry mogą pomóc?

Wraz z wiekiem nasze zdolności motoryczne słabną, ale gry mogą spowolnić ten proces. Zwłaszcza takie, które wymagają od nas nauki nowych umiejętności.

Neuropsycholodzy zalecają, aby seniorzy i osoby z grupy ryzyka chorób neurodegeneracyjnych podejmowały nowe wyzwania – np. naukę języka, gry planszowe czy logiczne. Aktywność tego typu pobudza przednie części mózgu, które starzeją się najszybciej.

Gry a matematyka i logiczne myślenie

Czy gry pomagają w nauce matematyki? Odpowiedź brzmi: tak.

Gry i zabawy wymagające orientacji przestrzennej i logicznego myślenia rozwijają umiejętności:

• dodawania i odejmowania,
• mnożenia i dzielenia,
• myślenia analitycznego.

To dlatego dzieci, które wcześnie zaczynają grać, szybciej radzą sobie z matematyką. Nauka przez zabawę jest o wiele bardziej skuteczna niż tradycyjne, szkolne metody – i przede wszystkim daje radość.

Nauka przez zabawę w praktyce

Aleksandra Ćwięk podkreśla, że nie tylko teoretyzuje – jako mama dwóch synów sama regularnie z nimi gra.

Ze starszym synem wybierają gry pełne emocji i refleksu, które wymagają kontroli reakcji. Z młodszym, który ma dwa lata, ćwiczą zasady wspólnej zabawy, np. układając klocki na zasadzie „raz Ty, raz ja”.

To najlepszy dowód, że gry są uniwersalnym narzędziem rozwoju mózgu, niezależnie od wieku.

Podsumowanie

Gry planszowe, logiczne i ruchowe to nie tylko rozrywka, ale także potężne narzędzie wspierające rozwój mózgu – zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Stymulują pamięć, motorykę, koncentrację i zdolności logiczne.

Dziękuję Aleksandrze Ćwięk za rozmowę!